Alev KILINÇ1, Cüneyt ARDIÇ2, Oğuzer USTA2, Esma OMAR2, Cihangir YILDIZ2
1.Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi, Rize
2.Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği AD, Rize
Giriş/Amaç: Obezite, son yıllarda hızla artan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından “global epidemi” olarak tanımlanan önemli bir sağlık sorunudur. Pediatrik popülasyonlarda aşırı kullanımının kanıtlarına rağmen, antibiyotiklerin insan kilo artışı üzerindeki etkisini ele alan sınırlı veri bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda bebeklikteki antibiyotik kullanımı ile çocukluk çağı obezite riski arasında bir ilişki olduğunu düşündürmektedir. Çalışmamızda, ilk 12 aylık dönemde antibiyotik maruziyetinin, sağlıklı çocuklarda, anne vücut kitle indeksi, bebek doğum ağırlığı, cinsiyet risklerini de değerlendirerek 3 yaş obezitesi üzerine etkisini araştırdık.
Yöntem: Retrospektif kohort çalışmamıza 1 Kasım 2013 - 30 Eylül 2014 tarihleri arasında Rize ilinde doğan ve Aile sağlığı merkezine kayıtları olan bebekler katılmışlardır. Anneler gebelikleri boyunca aynı aile hekimi tarafından takip edilmiş ve bebeklerinde tamamı 36 aylık olana kadar aynı aile hekimi tarafından düzenli aralıklarla takip edilmiştir. Bebeklerin her gelişinde boy, kilo, baş çevresi ve vücut kitle indeksleri kaydedilmiştir. Bebeklerin antibiyotik kullanma durumları ile ilgili bilgilere elektronik sağlık kayıtlarından ulaşılmıştır. 3 yaş takibinde ölçülen kilo ve boyları ile vücut kitle indekleri hesaplanmıştır. NCHS (National Center of Health Statistics) referans aralığı ile karşılaştırılmış, 85. Persentil üzeri kilo fazlalığı, 95. Persentil üzeri ise obezite olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya 182 sağlıklı çocuk katılmıştır. Çalışmaya katılan bebeklerin ortalama doğum haftası 39.11±2.23 iken ortalama doğum ağırlıkları 3870±635 gramdı. Bebeklerin .38’ i ilk 6 aylarında antibiyotiğe maruz kalırken , 2.97’si ilk 12 ayında antibiyotik kullanmışlardı. Yaşamının ilk yılında antibiyotiğe maruz kalan bebeklerde, 12 aya kadar hiç antibiyotik kullanmayanlara oranla obezite yada kilo fazlalığı oranı yüksekti. (p0.05) Doğum ağırlıkları 4000 ile 4500 gram arasında olan bebeklerin doğum ağırlığı 2500 ile 4000 gram arasında olanlara göre 3 yaş obezite yada kilo fazlalığı anlamlı derecede yüksekti.
Sonuç: Antibiyotiklerin obeziteyle ilişkili etki mekanizmaları tam olarak anlaşılamamasına rağmen, bağırsak mikrobiyotasının antibiyotiğe bağlı değişikliklerin obeziteye katkıda bulunduğu genel olarak kabul edilmektedir. Elde ettiğimiz sonuçlar, ilk 12 aydaki antibiyotik maruziyeti olan çocuklarda 3 yaşında obezite için istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek risk gösterdi.